beyin sağlığı – Populer Dergi | Bir Hayat Ansiklopedisi

İnsanların yakınlarıyla ilişkisi ve sosyal yaşamı beyin sağlığını doğrudan etkiler. Buna bağlı olarak bozuk ilişkiler beyni olumsuz etkilerken ailenizle ve yakın çevrenizle vakit geçirmek ise beyni hastalıklardan korur.

Bireyin ilişkileri ve sosyal yaşamında beyin sağlığının etkisi fazladır. Yoğun stres ve bozuk ilişkiler beyni olumsuz etkilerken, aileyle ve çevreyle vakit geçirmek beyni nörolojik ve psikiyatrik hastalıklardan korur. Uzmanlar, beyin sağlığını korumak için yalnızlık ve kendini soyutlamaktan kaçınmak gerektiğini vurguluyor. Beyin sağlığı ve sosyal hayat arasında çok önemli bir ilişkinin bulunduğunu söyleyen Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Barış Metin, uzun süre kaldırabileceğimizden fazla strese maruz kalmanın kişiyi alıngan, kırılgan ve sinirli yapabildiğini belirtti. Nörolojik hastalıkların da sosyal yaşamı bozabildiğini açıklayan Doç. Dr. Barış Metin, “Birçok nörolojik bozuklukta dikkat, konsantrasyon, bellek gibi bilişsel yetilerde zayıflama görülür. Alzheimer hastalığı gibi bunamalar belleği bozarak hastanın ailesi ve çevresiyle iletişim becerisini zayıflatır. Sonuçta hastalarda görülen geri çekilme ve yalnızlık da bunamanın şiddetini daha fazla artırarak bir kısır döngü oluşturur” diye konuştu.

Stresten uzak durun

Sosyal ilişkilerin güçlü olması, bireyin arkadaşlarının olması, aile ve çevreyle kurulan ilişkilerin de beyin sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Negatif uyaranlar, yoğun stres, bozuk ilişkiler insanların depresyona girmesine neden olur. Depresyon da beyin sağlığını olumsuz etkiler. Dikkat ve konsantrasyon gibi yetiler yoğun stres yaşayan bireylerde zayıftır.

Yaşlıları yalnız bırakmayın

İnsanın sosyal bir canlı olduğunu ve sosyal ilişki kurmadan yaşayamayacağını belirten Doç. Dr. Barış Metin, özellikle herhangi bir beyin hastalığı olan bireylerin, Alzheimer-bunama hastalarının sürekli sosyal uyarana ihtiyacı olduğunu vurguladı. Yaşlıların yalnızlığa karşı korunmaları, yalnız kalacakları ortamlarda kalmamaları gerekir. Yalnız yaşlılar çok daha erken bunamaya yakalanır. Aileyle ve yakın çevreyle vakit geçirmek, insanları nörolojik ve psikiyatrik hastalıklardan korur.

Unutkanlığın sosyal yaşama yansıyarak sorumlulukları yerine getiremez hale gelmesi, en önemli Alzheimer belirtisi olarak karşımıza çıksa da Alzheimer, sadece unutkanlık değildir. Beynin yeteneklerini yitirmesi anlamına gelen hastalığa yakalanmamak için uzmanların tavsiyelerine uymalısınız.

Yaşam kalitesi ve süresini önemli ölçüde azaltan Alzheimer, dünyada 50 milyona yakın kişide görülmekte. 2050 yılında bu sayının 110 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor. Alzheimer hastalarının bakımını üstlenen yakınları ise tüm bu zorlukları en az onlar kadar çekmekle kalmıyor, yoğun stres ve sorumluluk dolayısıyla depresyon ve Alzheimer riskiyle de karşı karşıya kalıyor. Memorial Şişli Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Türker Şahiner, Alzheimer hastalığı hakkında bilgi verdi ve Alzheimer hastalarının bakımını üstlenen kişilere depresyondan ve bu hastalıktan korunmak için önemli tavsiyelerde bulundu.

Alzheimer sadece unutkanlık değildir

Toplumda yaygın bir düşünce olarak Alzheimer sadece unutkanlık olarak algılanmaktadır. Oysa beynin yeteneklerini yitirmesi demektir. Alzheimer bir yangın gibi düşünülürse bu yetenek kaybı, kıvılcımın ilk başladığı yerdir. Bazen duygusal belleğin hasarı olabilir, bazen görsel belleğin hasarı olabilir, bazen uzayda konumlanma yani adres bulma yetisi kaybolabilir, bazense konuşma ya da yazma yetileri kaybolabilir. Hasar, beynin her noktasından başlayabilmektedir.

Ancak Alzheimer’ın en sevdiği bölge yakın bellek merkezi olan hipokampustur. Hipokampus, ilk kez öğrenilen bilgilerin tekrar edilmeden önce atıldığı yakın, geçici hafıza bölümüdür. Bu merkeze atılan bilgiler tekrar edilirse kalıcı hafızaya aktarılır, tekrar edilmez ise belli bir süre sonra yeni bilgiler eklendikçe yakın bellek merkezinden silinir. Bu merkez hasar gördüğünde kalıcı belleğe atılmak istenen bilgiler de kullanılamaz. Bilgiler tekrarlandığında ise ilk kez öğrenilmiş hissi yaratmaktadır.

Uykusuzluğa dikkat edin

Uyku kalitesi bozulduğunda beyin hücreleri erken ölmektedir. Kronik uykusuzluk çekenlerin Alzheimer riskleri çok yüksektir. Uykusuzluk depresyonla birleştiğinde ise bu risk kat kat artmaktadır. Alzheimer’ın oluşma sebebi beyinde biriken amiloid beta adındaki proteinlerdir. Amiloid beta, beynin öğrenmesi için gerekli bir protein olmasına rağmen beynin proteini işledikten sonra yeniden parçalayıp kullanıma hazır hale getirmesi gerekmektedir. Bu işlemse uyku sırasında gerçekleşir. Yeterince uyumayan kişilerin beyninde amiloid beta birikimi artar. Bu nedenle az uyuyan kişilerin Alzheimer riskleri yüksektir.

Ancak bu durum; “çok uyumak Alzheimer’a iyi geliyor” demek değildir. Bu proteinin birikimi beyin MR çekimlerinde de görülebilmekte ve böylece kişilerin gelecekteki Alzheimer riskleri de tahmin edilebilmektedir. Alzheimer hastalığına karşı şu an üzerinde çalışılan aşılar bu amiloid beta kalıntılarını temizlemeyi amaçlamaktadır.

Alzheimer’dan korumak ve korunmak için 9 öneri

Yakınınızın ilk teşhisi aldığı evreden itibaren psikiyatrik olarak sağlığınız kendiniz ve hastanız için çok daha önem kazanır.
Bu bakımı profesyonel olarak düşünün. Profesyonel rehabilitasyon kurumları olan gündüz bakım evlerinde hastalara yönelik sosyal rehabilitasyonlar hastaya olduğu kadar ailelerine önemli yarar ve faydaları vardır.
Sosyal yaşam da hastanın yaşam kalitesi ve motivasyonu açısından çok önemlidir.
Kendinize ayıracağınız zamanın aslında gelecekte hastanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik yatırım olduğunu unutmayın.
Uyku kalitenizi artırın.
Zihinsel ve fiziksel aktivite depresyondan uzak durmak adına çok önemlidir.
Tansiyon ve kan şekerinizi iyi yönetin. Tansiyon ve kan şekeri bozuk olanlar daha hızlı demansa yani bunamaya gitmektedir.
Büyük sorumluluklar neticesinde hasta yakınının gireceği tükenmişlik sendromu sadece kendisini değil hastayı da olumsuz etkileyecektir.
İnternet üzerinde bulunan BEYNEX gibi ücretsiz programlarla hem hastanızın gelişimini hem de kendinizde Alzheimer gelişme riskini takip edin. Bu programların kullanımı her geçen gün artmaktadır. Hastaneye sık sık gelip bellek testi yaptırmak zor ve maliyeti yüksek bir işlemdir. Ancak hastalığın gelişip gelişmediğinin de takip edilmesi gerektiğinden evden kolayca kullanılabilecek bu tür bir uygulama konfor sağlamaktadır.