Amerika’nın günlük gazeteleri krizden kurtulamıyor. Gazetelerin haberi okurlarına iletmesi aşamasındaki maliyetin artışıyla tiraj sorunları paralellik gösteriyor.
Krizden kurtulmanın yollarını arayan Amerikan medyası özellikle internet ilanlarından sağlanan gelirin büyütülmesini hedefliyor. Time dergisi eski yazı işleri yönetmeni ve Aspen Enstitüsü’nün CEO’su Walter Isaacson Time dergisinde yayınladığı makalesinde gazeteciliğin kurtulması için adres gösteriyor.
5’er cent para talep etme
Geçtiğimiz birkaç ay boyunca, kriz nedeniyle gazetecilik çökme aşamasına geldi. Kriz hakkında çarpıcı ve garip bir gerçek var. Gazetelerin eskiye göre daha fazla okuyucusu var. Haber dergilerin ve geleneksel gazetelerin içeriği diğer üreticilerinin yanında eskiye göre genç insanlar arasında bile daha popüler.
Problem ise bu müşterilerden çok azının para ödemesi. Pew Araştırma Merkezi çalışmasına göre, geçen yıl Amerika’da çok sayıda insan para verip gazete ya da dergi satın almak yerine haberlere ücretsiz olarak internet üzerinden ulaştılar. Onları kim suçlayabilir? Hatta benim gibi eski bir gazete bağımlısı bile New York Times aboneliğine son verdi. Çünkü gazetelerin içeriği için bedel ödemek uygun görünmeseydi, kendimi gazeteye para verdiğim için enayi gibi hissederdim.
Gazeteler ve dergilerin geleneksel olarak 3 gelir kaynağı var: satış, abonelik ve reklam. Yeni iş modeli sadece bu gelirlerin sonuncusuna dayanıyor. Sallanan sandalye gibi tek ayağı güçlüyse ayakta kalır. Eğer bu ayak zayıflarsa sandalye muhtemelen devrilir.
Time dergisinin kurucu ortağı Henry Luce sadece reklam gelirine bağlı olan bedavacı yayıncıların fikrini küçümsedi. Bu çözüm yolunu “ahlaka aykırı” ve aynı zamanda “ekonomik olarak kendi kendini baltalayıcı” olarak isimlendirdi. Çünkü başarılı gazeteciliğin öncelikle reklam verenlere değil okuyucularına karşı sorumlu olduğu bir meslek olduğuna inanıyor. Reklamcılık geliri modelinde, teşvik yoldan çıkmıştır. Aynı zamanda kendi kendini baltalayıcıdır, çünkü gelirin için direkt olarak okuyucularına karşı bir bağın olmazsa er geç okuyucunla bağların tamamen zayıflar düşüncesinde.
Christian Science Monitor ve Detroit Free Press gibi bazı yayıncılar tarafından hayatta kalmak için bir seçenek denendi. Gazete, dergi gibi baskı maliyetini gerektiren yolları burakıp ücretsiz olan web sitelerine odaklandılar. Diğerleri de yaşanan uzun kışı atlatmak için ya rakiplerinin ölmesini umut edecekler ya da ücretsiz web siteleriyle kârlı bir başarı için reklamlardan yeterince büyük hisse kapmak için dua edecekler.
Bu yaklaşımlar bir yayını tamamen reklam verenlerine borçlu hale getirecek. Bu nedenle bu yıl karanlıktan sonra şafağın geleceğini umuyorum. İçerik için borçlandırma fikri eski bir fikir, ancak basit değil. Çünkü gazeteler ve dergiler bunu 400 yıldan daha uzun bir süreden beri yapıyorlar. 1990’lı yılların başında online çağın şafağında da bunu yaptılar. Ayrıca Prodigy, CompuServe, Delphi ve AOL gibi çok sayıda online servis şirketi vardı. Bunlar kullanıcıları dakikalarca online olarak tutmak için borçlandırmaya alışıktı ve kullanıcıları uzun süre online tutmak için onların ilgilerini siteye çektiler.
Dergimizi doğrudan online hale getirmenin yolları hakkında Wired’ın editörü Louis Rossetto ile yaptığımız konuşmayı hatırladım. En iyi stratejiye karar verdik. Stratejimiz HTML (Web sayfası oluşturmak için kullanılan işaretleme dili) kullanmak ve World Wide Web’e tanımlanan protokolleri transfer etmekti. Wired ve Time, 1994 yılında aynı hafta atılım yaptı ve bir yıl içinde birçok yayın da bunu yaparak internette de yer aldı. Biz yükselen gelir akışı sağlayan banner reklamlar gibi şeyleri icat ettik. Ancak sonuçta içerik için para almayı bıraktık.
Hikâyenin ironilerinden biri HTML Ted Nelson tarafından 1960’lı başında icat edildi. Onun vizyonunda, bir sayfadaki tüm linkler, içeriğe ulaşılması için küçük artışları ve otomatik ödemeleri kolaylaştıracaktı. 1990’ların zahmetsiz internet reklam dolarları tüm içeriklerini ifade etmek isteyen gazete ve dergileri baştan çıkardı. Fakat reklam dolarlarının büyük bölümü çok fazla içerik oluşturmayan grupları bitirdi.
Ücretsiz gazetecilikten faydalanan diğer grup ise internet servis sağlayıcılarıdır. Bunlar ücretsiz içeriğe ulaşmaları için müşterilerinden ayda 20-30 dolar alıyorlar. Telefon şirketlerinin, çocukları mesaj gönderdiklerinde 20 dolar ödemeye alıştırdıkları bir dünyaya sahibiz. Fakat insanların bir dergi, gazete ya da ajans haberi için 10 dolar ödemeleri teknolojik ve psikolojik olarak imkansız görünüyor.
Şu anda, birkaç gazete ve özellikle Wall Street Journal online gazeteleri için aylık ücret talep etmeye başladılar. Rupert Murdoch Journal’i aldığında ücreti düşürme konusunda uzun uzun düşündü. Fakat Murdoch her şeyden önce akıllı ve usta bir işadamı. Ekonomik duruma baktı ve gelirden vazgeçmenin delilik olduğuna karar verdi. Onun bu davranışı gerçekten akıllıca. Journal’in web sitesi için ücretli abonelik çok kasvetli olan 2008 yılında yüzde 7’den daha yukarıdaydı.
Fakat ben aboneliklerin her şeyi çözeceğine inanmıyorum. Bir günün gazetesini okumak isteyen ya da bir link aracılığıyla ilginç bir makaleyi okuması için baştan çıkarılan kişi nadiren para öder ve bugünün ödeme sistemleri altında abonelik için sözleşme imzalamada zorluk çıkarır. Dijital bozuk para ya da ABD’de E-ZPass adıyla kullanılan OGS cihazları gibi dijital cüzdana ihtiyacımız var. Oldukça basit bir ara yüzle kullanıcı tek bir tıklamayla sistemin mucidinin seçtiği ödeme şekliyle ya da peni, cent gibi çok az bir parayla gazeteyi, dergiyi, makaleyi, blogu ya da videoları satın alacak.
Herkesin kabul ettiği gibi internet başarısız mikro ödeme şirketleriyle karmaşık hale geldi. Flooz, Beenz, CyberCash, Bitpass, Peppercoin ve Digicash gibi e-paraları hatırlarsanız bir ihtimal bu da olabilir. Çünkü bunlara yatırdığınız parayı kaybetmiştiniz. Kötü teknoloji ve işlem bedeli nedeniyle konseptin nasıl çalışamayacağı hakkında birçok broşür ve blog yazılmıştı.
Bugün hangi internet ödeme seçenekleri var? PayPal en bilinen sistem. Fakat bir dolardan düşük bir şey alırken bunun işlem ücretleri çok yüksek. Facebook’u devamlı ziyaret edenler Spare Change (tümleşik ödeme uygulaması) gibi sistemi kullanıyorlar. Bu sistemde, kartınızda ne kadar para varsa, o kadarını harcayabilecek, her türlü ödemeyi yapabileceksiniz. Bittikçe de ona para yükleyebilecek ve yine istenilen her türlü ödemeyi yaparsınız. Buna benzer hizmetler BeeTokens ve Tipjoy. Twitter kullanıcılarının ise Twitpay sistemi var. Bu da mikro mesajlaşma uygulaması için yapılan mikro ödeme hizmeti.
Mikro ödeme sistemi altında, bir gazete bir makale ya da tüm günün baskısı için 5 cent, bir aylık web erişimi için ise 2 dolar talep edebilir. Bazı internet sörfçüleri bundan kaçınacak, ancak eğer yeterince ucuz ve kolay olmazsa birçoğunun bunları tıklayacağından şüpheliyim.
Sistem medyanın tüm şekillerinde kullanılabilecek: dergiler ve bloglar, oyunlar ve uygulamalar, televizyon haberleri ve amatör videolar, porno resimler ve siyasal monografiler, amatör gazetecilerin raporları, harika yemekler için tarifler ve şarkılar.
Bu geleneksel medya pazarına sadece hayat çizgisi sunmayacak, aynı zamanda acemi gazeteci ve blogcuları da destekleyecek. Bunlar bizim bilgi ve düşünce krallığımızı da zenginleştirecekler, ancak birçoğu fazla para kazanamayacak. Sonuç olarak, bunu egoları için yapmaya yönelecekler ya da vatandaşlık yükümlülüğü altında yapacaklar.
Çocukken Louisiana gölüne balık tutmaya gittiğimde arkadaşım Thomas bazen benzin istasyonlarının dışındaki makinelerden buz çalardı. Onun buzun ücretsiz olduğu teorisi vardı. Eğer ücretsizse buzu kimin yaptığı üzerine düşünmedik, maalesef biz bu aşamayla büyüdük. Aynı şekilde, tüm içeriğin ücretsiz olduğuna inananlar Bağdat’ta kimin bürolar açacağını ya da böyle bir sistem altında Rwanda’dan haber göndermek için kimin uçtuğunu düşünmeleri gerekir.
Gazeteciliği çok seviyorum. Gazeteciliğin tüketicileriyle çok değerli olduğunu düşünüyorum. İçerik için para isteme gücü gazetecilikte disipline edilmeli. Onlar insanların itibar ettikleri bir şeyler üretmek zorundalar. Bu zorunluluğun gerçekte serbest bırakılacağından şüpheliyim. Okuyucular tarafından değerli olma ihtiyacı gazeteciliğin ne hakkında olacağıyla ilgili kapsamlı gerçeği bir kez daha düzeltmelerini sağlayacak. (TIME’dan çeviren Vasfiye Özcanbaz)